کاخ صاحبقرانیه منطقه چنده؟
کاخ صاحبقرانیه در کنار کاخ نیاوران و سایر عمارت های مجموعه فرهنگی و تاریخی نیاوران ، یکی دیگر از عمارت های ساخته شده به دست ناصرالدین شاه قاجار در سال ۱۲۹۹ شمسی ، و جزء منطقه یک تهران به شمار می آید.پس از براندازی حکومت قاجارتوسط رضاشاه پهلوی این عمارت به عنوان دفتر کار محمد رضاشاه پهلوی مورد استفاده قرار گرفت.ناصرالدین شاه در میانه دوره پادشاهی خوددستور داد تا کاخ صاحبقرانیه را در دو طبقه بسازند.
این کاخ شامل بخش های مختلفی از جمله : شاه‌نشین، کرسی‌خانه، حمام و تالار آینه بود.البته در این کاخ برای زنان حرم سرا خانه هایی ساخته شده بود که این خانه ها ۴ اتاق و یک ایوان دارشتند.در ابتدا این کاخ صاحبقرانیه نام نداشت اما این پادشاه قاجار در سی و یکمین سال حکومتش خود را صاحبقران نامید و این کاخ را «کاخ صاحبقرانیه» نام گذاری کرد.
- تالار آینه
آینه کاری این بخش از کاخ صاحبقرانیه ، در زمان ناصرالدین شاه قاجار آغاز و در زمان مظفرالدین شاه قاجار به اتمام رسید.تالار آینه یا جهان نما با اشیاء بسیار نفیسی تزئین شده و تابلوهای بسیار گران بهایی بر دیوارهای آن خودنمایی می کنند.علاوه بر این درون تالار به چهار اتاق تقسیم شده است. این اتاق ها عبارتند از :
- اتاق منشی دفتر شاه (آخرین منشی دفتر شاه هرمز قریب بود)
- اتاق هدایا
- اتاق دندانپزشکی
- سرویس بهداشتی
به طبقه پایین کاخ صاحبقرانیه حوض خانه گفته می شود.در واقع حوض خانه در زمان ناصرالدین شاه ورودی حرمسرایش بوده است.حرمسرای کاخ در کنار کاخ ساخته شده بود که ۴۰ اتاق داشت.البته این ساختمان به دستور محمد رضا شاه پهلوی تخریب و به تاریخ پیوست.طبقه پایین کاخ یا همان حوض خانه به محلی برای برگزاری جشن های غیر رسمی محمد رضا شاه پهلوی تبدیل شد.این بخش به لحاظ معماری و گچبری های فاخر آن از زیباترین بخش های کاخ به شمار می آید.پس از فوت ناصرالدین شاه و به قدرت رسیدن مظفرالدین‌شاه ، بخش هایی از حرمسرا تخریب و تغییراتی در ساختمان کاخ داده شد.فرمان مشروطیت نیز در حیاط کاخ صاحبقرانیه، توسط او امضا گردید.
کاخ صاحبقرانیه در دوران رضاشاه
در زمان رضا شاه ، کاخ صاحبقرانیه برای مراسم ازدواج شاهزاده محمد رضا شاه و فوزیه بازسازی و تعمیر شد.قرار بود مراسم ازدواج شاه زاده در این کاخ برگزار شود که البته با سرمای شدید آن سال ، برگزاری مراسم در این کاخ لغو و در مکان دیگری برگزار شد.
کاخ صاحبقرانیه دردوران محمدرضاشاه
در دوران محمدرضاشاه، فرح پهلوی تغییراتی اساسی در قسمت‌های داخلی بنا و دکوراسیون آن ایجاد کرد و طبقهٔ اول یعنی حوض‌خانه برای پذیرایی میهمانان و طبقهٔ دوم به‌عنوان دفتر کار محمدرضا پهلوی مورد استفاده قرار گرفت. از دیگر اتاق‌های این کاخ می‌توان اتاق‌های استراحت نیمروزی شاه، اتاق مذاکرات جنگی شاه (با شیشه‌های ضدگلوله و فضای آکوستیک)، اتاق مذاکرات خصوصی، انتظار سفرا، منشی، هدایا، دندانپزشکی و اتاق استراحت محمدرضاشاه را نام برد. همهٔ درها و پنجره‌های چوبی این بنا به‌شکل اُرُسی بوده و با شیشه‌های رنگی تزئین شده‌است. از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷ از این کاخ به‌عنوان دفتر کار شاه استفاده می‌شده‌است.
کاخ صاحبقران و شهرت سینمایی
مجموعهٔ قهوه تلخ به کارگردانی مهران مدیری، سریال تلویزیونی کوچک جنگلی و فیلم‌های سینمایی شازده احتجاب، سلطان صاحبقران، دلشدگان و کمال‌الملک در این کاخ فیلم‌برداری شده‌اند.در حال حاضر قسمت اصلی کاخ صاحبقرانیه و طبقهٔ زیرین آن (حوض‌خانه) در حال مرمت است و قابل بازدید نیست. پس از زمین‌لرزهٔ تهران در سال ۱۳۹۹ نیز، قسمتی از این کاخ آسیب جزئی دیده‌است.بسیاری از منابع و کارشناسان، گودبرداری‌های غیراصولی و نشست زمین را علت اصلی آسیب‌دیدگی این کاخ عنوان کرده‌اند.
